Nederlands
English
PERYTON studie
Gehypofractioneerde bestraling van het prostaatbed bij terugkeer van de prostaatkanker na eerdere verwijdering van de prostaat (geselecteerd met PSMA-PET/CT).
Studiecoördinator
Naam: Dr. S. Al Uwini, radiotherapeut-oncoloog
Naam: F. Staal, arts onderzoeker/promovendus
Instituut: UMCG, afdeling Radiotherapie
Contactpersoon afdeling Radiotherapie UMCG
Naam: C. Postma, onderzoekscoördinator Kliniek
Tel.: 06-25651239
Mail: RTDatamanagementOM@rt.umcg.nl
Vraagstelling
In deze studie onderzoeken wij of het verhogen van de bestralingsdosis met hypofractionering leidt tot een effectievere behandeling van lokaal teruggekeerde prostaatkanker na een prostaatoperatie.
Samenvatting relevante achtergrond
Een operatie van de prostaat is een van de mogelijke behandelingen bij prostaatkanker. Helaas keert na een operatie de ziekte bij ongeveer 40% van de patiënten terug; er is dan sprake van een recidief. Dit openbaart zich door het oplopen van het PSA-gehalte in het bloed. Als een patiënt een recidief heeft, wordt hij meestal behandeld met lokale radiotherapie (op de prostaatregio). Deze behandeling leidt in gemiddeld 55% van de gevallen tot langdurige ziektecontrole. Bijna de helft van de patiënten heeft dus geen baat bij lokale radiotherapie, maar krijgt wel de lasten (mogelijke bijwerkingen, ziekenhuisbezoeken). Er is daarom een grote behoefte om de effectiviteit van de behandeling voor deze patiënten te verbeteren.
We verwachten dat er twee oorzaken zijn voor het falen van de lokale bestraling:
Ten eerste is het altijd moeilijk geweest om bij een stijgend PSA na operatie onderscheid te maken tussen een recidief in de prostaatregio (lokaal recidief) en buiten de prostaatregio (uitzaaiingen). Hiervoor ontbrak lange tijd een betrouwbare onderzoeksmethode. De PSMA-PET/CT scan is een recent beschikbare onderzoeksmethode, die teruggekeerde prostaatkanker in een vroeg stadium in beeld kan brengen. In deze studie selecteren wij met deze PSMA-PET/CT specifiek patiënten met lokaal teruggekeerde prostaatkanker (dus op de plek waar de prostaat heeft gezeten) en zonder uitzaaiingen buiten de prostaatregio.
Een tweede aspect dat falen van de behandeling mogelijk kan verklaren, is dat de bestralingsdosis op het prostaatgebied te laag is. Verhoging van de dosis is echter niet zomaar mogelijk, omdat daardoor de kans op blijvende bijwerkingen ook toeneemt. Met behulp van een andere bestralingstechniek, wordt een hogere dosis per bestralingsbehandeling gegeven in een minder aantal bestralingen, dit wordt hypofractionering genoemd. Prostaatkankercellen hebben de unieke eigenschap dat zij extra gevoelig zijn voor het verhogen van de dosis per bestraling ten opzichte van omliggende weefsels. Hierdoor leidt hypofractionering tot hogere effectieve dosis op de prostaatkankercellen, maar niet op de gezonde weefsels.
We verwachten dat de gehypofractioneerde bestraling zal zorgen voor een effectievere behandeling van lokaal teruggekeerde prostaatkanker en voor betere langdurige ziektecontrole. Daarmee denken wij dat patiënten langer overleven zonder terugkeer van de ziekte, maar zeker is dat niet. Daarnaast bestaat de gehypofractioneerde bestraling uit minder bestralingsmomenten en daardoor minder ziekenhuisbezoeken. Op dit moment zijn er geen aanwijzingen dat gehypofractioneerde bestraling zorgt voor een toename van bijwerkingen, dit is echter mogelijk. De behandelend arts kan hier meer informatie over geven.
Studiedesign: Wat houdt deelname voor de patiënt in?
De studie zal in verschillende Nederlandse ziekenhuizen worden uitgevoerd. In totaal zullen 538 patiënten met teruggekeerde prostaatkanker en zonder uitzaaiingen op een recente PSMA-PET/CT meedoen aan dit onderzoek.
Welke behandeling u krijgt wordt bepaald door loting. De helft van de patiënten zal worden behandeld met de standaard bestraling (35x) en de andere helft zal behandeld worden met de gehypofractioneerde bestraling (20x op het prostaatgebied).
De controles zullen voor beide groepen gelijk zijn en zijn hetzelfde als van de huidige standaard behandeling. Er zal tijdens elke controle na de behandeling bloed worden afgenomen voor het bepalen van het PSA-gehalte. Een extra belasting van het onderzoek omvat het invullen van vragenlijsten voorafgaand aan elk controle bezoek om zo zicht te krijgen op mogelijke bijwerkingen en de kwaliteit van leven.
Voor meer informatie zie informatiebrief PERYTON studie.
Aantal benodigde patiënten
538 patiënten waarvan 68 in het UMCG.
Patiënten met lokaal teruggekeerde prostaatkanker na een prostaat operatie, zonder uitzaaiingen op een recente PSMA-PET/CT-scan mogen meedoen aan dit onderzoek. Met de behandelend arts kan besproken worden of een patiënt in aanmerking komt om aan deze studie deel te nemen.