UMCG start met een nieuwe behandelmethode voor hersentumoren

24 juli 2019

Zorginstituut Nederland (ZiN) heeft het landelijk indicatieprotocol protonentherapie voor patiënten met hersentumoren vastgesteld. Dit betekent dat er voldoende wetenschappelijk bewijs is dat bestraling met protonen meerwaarde heeft ten opzichte van bestraling met fotonen, de bestralingstechniek die op dit moment in Nederland het meest wordt toegepast. Door het positieve advies van het ZiN kan het UMCG nu, naast patiënten met borstkanker, hoofdhals-kanker en kinderen, ook patiënten met hersentumoren middels protonentherapie behandelen.

Protonentherapie voor steeds meer kankerpatiënten toegankelijk

Radiotherapie met behulp van protonen is een innovatieve bestralingstechniek die ten opzichte van de standaard bestraling met fotonen minder schade aan omringende weefsels tot gevolg heeft. Dergelijke schade doet zich vaak pas op langere termijn voor en kan zeer grote gevolgen hebben voor de kwaliteit van leven van de patiënt. Tot voor kort was in Nederland de bestralingstherapie met fotonen de enige bestralingsmogelijkheid voor patiënten met hersentumoren. Het vastgestelde indicatieprotocol schept de mogelijkheid voor radiotherapeut-oncologen om patiënten met hersentumoren uit heel Nederland door te verwijzen naar een van de drie protonencentra in Nederland, waaronder die in het UMCG. Hans Langendijk, hoofd Protonentherapiecentrum van het UMCG: “Protonentherapie biedt zowel op korte als op lange termijn voordelen voor de patiënt.”

Voorkomen complicaties lange termijn

Niet alle patiënten met een hersentumor komen in aanmerking voor protonentherapie. Een behandeling met protonentherapie kan bij deze patiëntgroep vooral complicaties op de lange termijn voorkomen. Denk hierbij aan problemen met het geheugen en concentratiestoornissen die vaak pas vijf tot tien jaar na de behandeling optreden. Hierdoor komen alleen patiënten met een gunstige prognose, zoals vaak het geval is bij langzaam groeiende hersentumoren, in aanmerking voor deze vorm van radiotherapie. Bij borstkankerpatiënten spelen weer hele andere criteria een rol en is voornamelijk de stralingsdosis op het hart relevant. Met protonen is het voor borstkankerpatiënten vrijwel altijd mogelijk om de dosis in het hart aanzienlijk te verminderen, waardoor toekomstige complicaties aan het hart voorkomen kunnen worden. Bij patiënten met keelkanker kunnen onder meer levenslange slikproblemen worden voorkomen.

Direct uitsluitsel meerwaarde protonenbehandeling patiënt

Voor iedere individuele patiënt zal moeten worden beoordeeld of protonentherapie de meest geschikte vorm van radiotherapie is in vergelijking met andere optimale bestralingstechnieken. Radiotherapeut- oncologen in alle ziekenhuizen in Nederland zijn geïnformeerd over de voordelen van protonentherapie en weten welke patiënten hiervoor in aanmerking komen. Er kan altijd een vergelijking tussen fotonen en protonen worden aangevraagd die vrijwel direct uitsluitsel geeft of een behandeling met protonen in plaats van fotonen substantieel voordeel voor de patiënt biedt.

Op bovenstaande afbeelding is te zien dat met protonen het bestralingsgebied duidelijk kleiner is dan met fotonen. Hierdoor kunnen geheugenproblemen op lange termijn worden voorkomen.

Protonentherapiecentrum Groningen

In juni 2018 opende het Protonentherapiecentrum in Groningen als eerste van Nederland haar deuren. Sinds de ingebruikname van het centrum zijn er al meer dan tweehonderd patiënten behandeld met protonentherapie. De komende jaren gaat het UMCG Protonentherapiecentrum gefaseerd meer patiënten behandelen door voor steeds meer kankersoorten protonentherapie aan te bieden. Uiteindelijk kan het centrum jaarlijks maximaal 600 patiënten behandelen. In heel Nederland komt de totale capaciteit van protonencentra op maximaal 1600 te behandelen patiënten per jaar.

Meer informatie over protonentherapie in dit filmpje en in het artikel uit KennisInZicht, het wetenschappelijk magazine van het UMCG.